Maandagmiddag nam de voetbalwereld kennis met het plotselinge overlijden van Ajax-legende Johan Neeskens. De voormalig profvoetballer werd onwel toen hij in de afgelopen dagen voor KNVB WorldCoaches actief was in Algerije. Medische hulp mocht niet baten. Neeskens overleed op 73-jarige leeftijd. Met het overlijden van Neeskens verloor niet alleen Ajax, maar de hele voetbalwereld een icoon. Ter nagedachtenis aan De Nees werpen wij een blik op zijn periode als speler van Ajax.
Op 26 juli 1970 verschijnt de naam van Neeskens voor de eerste keer in een programmaboekje van Ajax, waarin wordt vermeld dat de destijds achttienjarige de overstap van RCH naar Ajax maakt. Het duurt niet lang voor hij populair is in Amsterdam. Nog geen maand later wordt geschreven dat in de wedstrijd tegen Chelsea is gebleken dat ‘de aankoop van Johan Neeskens een uitstekende is geweest’.
‘Ongelooflijk hoe snel en makkelijk hij zich heeft aangepast aan het eredivisie-voetbal’ en ‘hij is nu eigenlijk al niet meer weg te denken uit het topteam van de roodwitten’, klinken de teksten die al in september 1970 over de middenvelder worden geschreven. Niet alleen in Nederland vallen de kwaliteiten van Neeskens op. Ook in Engeland wordt geschreven over ‘one of the most popular and glamorous players in the club’.
In zijn eerste seizoen is Neeskens meteen een van de onbetwiste basisspelers. De Ajacied verovert de harten van het publiek en zijn uitstekende vorm wordt ook opgemerkt door de KNVB. Zo wordt Neeskens al snel voor de eerste keer opgeroepen voor het Nederlands elftal. Op 11 november 1970 maakt hij op negentienjarige leeftijd zijn debuut voor het nationale elftal. Er zouden nog vele interlands volgen.
Nederlandse dominantie
De uitstekende prestaties van Neeskens staan in deze tijd symbool voor het Nederlandse voetbal, dat aan het begin van de jaren ‘70 de Europese velden domineert. Zo wint Ajax, met de nog altijd negentienjarige Neeskens, in 1971 de KNVB Beker en de Europa Cup I. Neeskens wordt gezien als een van de belangrijkste schakels in het succesvolle elftal van Ajax, dat bekend komt te staan om het ‘totaalvoetbal’. In het seizoen 1971/1972 gaan Neeskens en Ajax door met waar ze mee bezig waren: het Europese voetbal domineren. Voor het eerst in de clubgeschiedenis winnen de Amsterdammers de treble (Europa Cup I, landskampioenschap en KNVB Beker) en Neeskens is als middenvelder verantwoordelijk voor twaalf officiële doelpunten in zijn tweede seizoen bij Ajax.
Na twee seizoenen is duidelijk dat Neeskens onmisbaar is voor de voetbalmachine die Ajax heet. ‘Hij is op het middenveld voor Ajax een onmisbare kracht, die een tegenstander kan uitschakelen en die tevens vaak mee naar voren trekt en dan voor kostbare doelpunten zorgt’, valt te lezen in een programmaboekje uit september 1972. In het opvolgende seizoen completeert Neeskens met Ajax de trilogie. Voor de derde keer op rij winnen de Amsterdammers de Europa Cup I, iets wat vandaag de dag maar twee andere clubs is gelukt.
Vertrek bij Ajax
Na drie succesvolle jaren vertrekt sterspeler Johan Cruijff bij Ajax, terwijl Sjaak Swart zijn voetbalschoenen aan de wilgen hangt. Neeskens blijft aanvankelijk bij Ajax, maar na een seizoen zonder prijzen vertrekt ook hij uit de Nederlandse hoofdstad. De middenvelder reist zijn voormalige teamgenoot Cruijff achterna en gaat aan de bak bij FC Barcelona. De twee Ajax-legendes spelen in 1975 nog een oefenwedstrijd tegen hun jeugdliefde Ajax en verliezen met 3-1.
Na het vertrek van sterkhouders als Neeskens, Cruijff en Keizer wordt Ajax ingehaald door andere Europese clubs. Een nieuwe generatie Ajacieden klopt op de deur, waar in 1976 het volgende over wordt geschreven: ‘Het is niet reëel om van de nieuwe spelersgroep die “toevallig” alleen hetzelfde shirt nog maar draagt als eerdere sterren als Johan Cruijff, Johan Neeskens, Piet Keizer, Sjaak Swart, Arie Haan en ga zo nog maar even door, spelpatronen te verwachten die je als kopieën van het zo glorieuze verleden zou kunnen signaleren’. Het geeft aan welke rol Neeskens in het spel van het uitermate succesvolle Ajax speelde.
Nederlands elftal
Ook in het Nederlands elftal speelt Neeskens in de jaren ‘70 een belangrijke rol. In 1974 haalt Oranje de finale van het WK. Ondanks een doelpunt van Neeskens (zijn vijfde van het toernooi) verliest Nederland de eindstrijd met 1-2 van West-Duitsland. In 1978 krijgen Neeskens en het Nederlands elftal een herkansing, maar opnieuw gaat de finale verloren, ditmaal tegen Argentinië.
Uiteindelijk voetbalt Neeskens nog door tot 1991, waarna hij aan de slag gaat als trainer. 33 jaar en een imposante carrière verder is de Nederlandse voetballegende nu niet meer onder ons. Desalniettemin zal zijn nalatenschap zichtbaar blijven, aangezien de ex-Ajacied een enorme impact heeft gehad op het Nederlandse voetbal en de geschiedenis van Ajax.